Muszę przyznać, że pisząc tytuł dla tego tekstu, odczuwałam pewnego rodzaju satysfakcję, która prawdopodobnie jest udziałem większości dziennikarzy, pragnących zaintrygować czytelnika tematem. Oczywiście, wcześniej upewniłam się czy wszystkie użyte przeze mnie słowa są poprawne. W tym celu odwiedziłam stronę Rady Języka Polskiego[1] powołanej przez Prezydium Polskiej Akademii Nauk w roku 1996. Tam w zakładce ,,Porady językowe’’ możemy znaleźć odpowiedź na wiele nurtujących nas pytań związanych z poprawnością językową.
Impulsem do tych działań stały się dwa wydarzenia, jedno wynikające z drugiego. Otóż 21 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego, święto ustanowione przez UNESCO podczas 30. Sesji Konferencji Generalnej 17 listopada 1999r. Podstawowym przesłaniem tego dnia jest zwiększanie świadomości znaczenia języka i kultury, budowanie porozumienia ponad podziałami, pokoju oraz dbałości o wspólne działania oparte na zrozumieniu, tolerancji i dialogu[2]. Drugim wspomnianym wcześniej wydarzeniem była Poznańska debata o języku im. prof. Tadeusza Zgółki pod hasłem ,,Prosty język’’. Zainteresowałam się nią ze względu na temat poruszany w trzeciej części, który dotyczył sprawności komunikacyjno-językowej współczesnych uczniów.
Prof. Danuta Krzyżyk z Uniwersytetu Śląskiego stwierdziła, że na podstawie badań prowadzonych przez językoznawców można stwierdzić, iż obniża się poziom sprawności językowej młodego pokolenia. Uczniowie mają niższe/inne kompetencje komunikacyjno-językowe. Zmienia się ich sposób porozumiewania, którego główną cechą jest dążenie do skrótowości, nieoficjalności i emocjonalności. Obserwuje się rozluźnienie norm językowych, liczniejsze błędy składniowe, stylistyczne, ortograficzne, a nawet trudności z wyznaczaniem granic zdania[3].
Z kolei prof. Jolanta Panasiuk z UMCS sformułowała odważną tezę, że wiek XX był czasem rozumu i wiedzy, a wiek XXI to czas emocji i komunikacji. Datą przełomową był rok 1993. Przed nim panowała kultura druku, po nim kultura obrazu. Z każdym miesiącem maleje znaczenie słów, a wzrasta znaczenie obrazu, emotikonu i innych form graficznych, które zmieniają doświadczenia poznawcze człowieka. Statystyczny Polak czyta coraz mniej, ale skanuje coraz więcej stron druku. Widzi, ale nie patrzy. Rejestruje, ale nie rozumie. Wynika to ze słabej stymulacji lewej półkuli mózgu odpowiedzialnej za składnię, planowanie, układ linearny, koncentrację, skupienie czy świadomą kontrolę. Współczesne media bardziej stymulują prawą półkulę odpowiedzialną za język niewerbalny, gesty, reagowanie emocjonalne, rozumienie muzyki, metafor i żartów[4].
Jak zatem porozumieć się z uczniem, skoro okoliczności, w których kształtowało się nasze postrzeganie świata, tak bardzo się różnią? Najlepszym narzędziem do tego zawsze będzie język. I chociaż nieustannie się zmienia, ewoluuje, bo przecież jest żywym tworem, nadal pozostaje naszym wspólnym dobrem, dzięki któremu możemy zrozumieć zawiłości ludzkiej natury i zjawiska zachodzące w otaczającym nas świecie. Moc języka jest ogromna. Mówi o tym przysłowie: ,,Słowo wróblem wyleci, a powróci wołem’’. Miejmy tego świadomość, przekazując dalej niesprawdzone informacje. Z drugiej strony jedno miłe słowo może sprawić, że ktoś poczuje się lepiej, będzie mu łatwiej pokonać codzienne trudności. Właśnie na taką empatię liczą nasi uczniowie. Na zrozumienie, zainteresowanie i pomoc w zdobywaniu potrzebnych umiejętności.
Czy zrozumieją oni zdanie : ,,Hulajgonista weszcznie spór z moniecczaninem, który okidał go błotem’’ jako : ,,Osoba jadąca na hulajnodze zacznie kłótnię z mieszkańcem Moniek, który ochlapał go błotem’’? Pewnie nie będzie to takie łatwe. Ale czy my, nauczyciele, również nie będziemy mieć problemu z rozszyfrowaniem młodzieżowego żargonu… ? Sprawdźmy się !
Banan kupił sobie Adaśki – Chłopak, który ma bogatych rodziców, kupił buty marki Adidas.
Mój blokers lubi nerdzić – Kumpel mieszkajacy na tym samym osiedlu, lubi spędzać czas przed komputerem.
Guru wioski ma iść do pokoju zwierzeń – Przewodniczący klasy ma zgłosić się do gabinetu dyrektora[5].
Z okazji Dnia Języka Ojczystego życzę Nam wszystkim, abyśmy dbali o nasz język, posługiwali się nim odpowiedzialnie, uczyli się od siebie i cieszyli jego bogactwem oraz różnorodnością.
Iwona Krzysztof-doradca metodyczny z języka polskiego
[1] https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=category&id=44&Itemid=208
[2] https://www.umcs.pl/pl/aktualnosci,6942,miedzynarodowy-dzien-jezyka-ojczystego,112421.chtm
[3] https://www.youtube.com/watch?v=1WukVY2NuaI [2:07-2:19]
[4] https://www.youtube.com/watch?v=1WukVY2NuaI [2:34-2:47]
[5] https://edziadkowie.pl/slownik-nastolatkow-jak-zrozumiec-nastoletniego-wnuka/