III edycja Ogólnopolskiej Konferencji EduSky odbyła się w dniach 11-12 kwietnia 2024r. w Powiatowym Centrum Edukacji w Brzesku. Pomysłodawczynią i organizatorką konferencji była doradczyni metodyczna z fizyki, pani Jolanta Sulma. W tym roku konferencja nosiła tytuł „W obliczu eksploracji kosmosu” i zgromadziła prawie 100 uczestników: nauczycieli, pracowników naukowych i miłośników astronomii z całej Polski. Celem konferencji było popularyzowanie wiedzy o tym, w jaki sposób dzięki obserwacjom prowadzonych w przestrzeni kosmicznej oraz w laboratoriach naziemnych, a dotyczącym zarówno Ziemi jak również głębokiego kosmosu możemy uzyskać wiele bardzo istotnych informacji, mających wpływ na nasze obecne i przyszłe życie. Konferencja została podzielona na dwie części: wykładową, prowadzoną online oraz warsztatową, prowadzoną stacjonarnie w Powiatowym Centrum Edukacji w Brzesku.
Podczas pierwszego dnia uczestnicy mieli okazję wysłuchać interesujących wykładów wygłoszonych przez czołowych ekspertów w dziedzinie astronomii, edukacji kosmicznej i nauk pokrewnych. Aż ośmiu prelegentów przez ponad 5 godzin wyjaśniało różne aspekty związane z szeroko pojętą edukacją kosmiczną.
Pierwsza prelegentka, dr Noemi Zabari wygłosiła prelekcję pod tytułem „Technologie kosmiczne wykorzystywane na Ziemi”. Poruszyła w niej zagadnienia związane z tym, w jaki sposób technologie opracowane pierwotnie dla potrzeb kosmicznych znajdują zastosowanie na Ziemi, od medycyny i komunikacji po ochronę środowiska i prognozowanie pogody. Różnorodność przedstawionych zastosowań pokazała, jak ogromny wpływ kosmiczne innowacje mają na nasze codzienne życie.
dr Noemi Zabari – astrofizyk, kierownik projektu badawczo-rozwojowego łączącego środowisko naukowe i biznesowe. Założycielka i prezeska firmy Astroteq.ai zajmującej się badaniami nad promieniowaniem kosmicznym w odniesieniu do trzęsień ziemi. Pasjonatka technologii, innowacji i tego jak mogą one polepszyć nasze życie.
Następnie głos zabrała dr Barbara Skardzińska, która wygłosiła wykład pod tytułem „Prawo kosmiczne”. Wykładowczyni zaczęła od wyjaśnienia, czym jest prawo kosmiczne, jakie są jego źródła i jak ono się rozwijało na przestrzeni lat. Omówiła zakres obowiązywania prawa kosmicznego, m.in. na jakich obszarach i podmiotach się ono stosuje. Przedstawiła najważniejsze zasady, takie jak zakaz zawłaszczania przestrzeni kosmicznej, wolność eksploracji i wykorzystania kosmosu dla celów pokojowych, współpraca międzynarodowa i odpowiedzialność za szkody. Następnie przybliżyła odbiorcom kluczowe umowy międzynarodowe regulujące działalność w kosmosie oraz wykorzystanie przestrzeni kosmicznej. Zakończyła swoje wystąpienie omówieniem wyzwań i przyszłości prawa kosmicznego.
dr Barbara Skardzińska – Adwokat z ponad 15 -letnim doświadczeniem w obsłudze prawnej krajowych i zagranicznych podmiotów gospodarczych, w tym z sektora kosmicznego i nowych technologii. Specjalizuje się w prawie cywilnym, gospodarczym i finansowym, w tym także w ochronie własności intelektualnej i przemysłowej. W 2018 r. z wyróżnieniem obroniła pracę doktorską na Uniwersytecie Warszawskim dotyczącą wydobywania surowców mineralnych na Księżycu i innych ciałach niebieskich, otrzymując pierwszy w Polsce tytuł doktora nauk prawnych ze specjalnością prawo kosmiczne. Studiowała lub prowadziła badania naukowe w ponad dwudziestu ośrodkach naukowych na świecie, w tym m.in. na Stanford University w USA oraz na Freie Universität w Berlinie. Brała udział w projektach badawczych realizowanych na zlecenie Narodowego Centrum Nauki oraz Polskiej Agencji Kosmicznej. Występowała także jako ekspert na kilkudziesięciu wydarzeniach i konferencjach sektora kosmicznego. Za swoją działalność otrzymała kilkanaście nagród i stypendiów naukowych, m.in. w 2023 r. znalazła się w rankingu 25 najwybitniejszy prawniczek magazynu Forbes Women, a w 2019 r. otrzymała nagrodę specjalną w rankingu „Rising Stars Prawnicy – liderzy jutra” opublikowanym przez Dziennik Gazetę Prawną.
Kolejnym prelegentem był prof. dr hab. Robert Kamiński z wykładem „Czego z astrofizyki jeszcze uczyć w szkołach?”. Wykładowca zaprezentował tematy z astrofizyki, które rozwijają wyobraźnię i wiedzę uczniów, a dotyczą między innymi tzw. głębokiego kosmosu czyli np. czarnych dziur i gwiazd neutronowych. Prowadzący przedstawił też, jak uczyć o falach grawitacyjnych i o promieniowaniu kosmicznym w aspekcie projektu CREDO. Przekazał informacje o źródłach bieżących informacji z astronomii dla nauczycieli i uczniów oraz o aktywności stowarzyszenia Almukantarat. Na koniec zaprezentował ofertę Instytutu Fizyki Jądrowej PAN dla nauczycieli i uczniów.
prof. dr hab. Robert Kamiński – Instytut Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie,
zawodowo fizyk teoretyk specjalizujący się w badaniach oddziaływań cząstek elementarnych a z zamiłowania astrofizyk. Odpowiedzialny za popularyzację wiedzy i edukację w ramach projektu CREDO. Od kilkudziesięciu lat zaangażowany w działalność Stowarzyszenia Almukantarat.
Dr hab. inż. Przemysław Kupidura – profesor Politechniki Warszawskiej przybliżył uczestnikom konferencji temat „Obserwacje Ziemi w monitorowaniu zmian klimatycznych”. Pan Profesor omówił rolę obserwacji satelitarnych w monitorowaniu zmian klimatycznych, które dostarczają nam cennych informacji o globalnych trendach i ich wpływie na naszą planetę. Wyjaśnił, że satelity i inne platformy obserwacyjne umożliwiają nam obserwację zmian temperatury, pokrywy lodowej, poziomu mórz, opadów, roślinności i innych kluczowych wskaźników klimatycznych. Zwrócił również uwagę, że dane z obserwacji Ziemi są wykorzystywane przez naukowców, rządy i organizacje pozarządowe do opracowywania strategii walki ze zmianami klimatu i łagodzenia ich skutków.
dr hab. inż. Przemysław Kupidura – profesor Politechniki Warszawskiej. Absolwent tej warszawskiej uczelni oraz paryskiej Sorbonne Paris VI Pierre et Marie Curie na kierunku teledetekcja. Specjalizuje się w przetwarzaniu obrazów satelitarnych, morfologii matematycznej i uczeniu maszynowym.
„Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o CERNie” to tytuł wykładu, który zaprezentował dr Piotr Traczyk, łącząc się z odbiorcami z Genewy w Szwajcarii.
Prelegent przybliżył uczestnikom konferencji co to jest CERN, jaki jest udział Polski i Polaków w CERNie oraz nawiązał do najnowszych badań, które są tam prowadzone.
Opowiedział też jak zorganizowane jest zwiedzanie CERNu dla turystów indywidualnych i wycieczek uczniowskich z Polski.
dr Piotr Traczyk – absolwent Uniwersystetu Warszawskiego, pracę doktorską obronił w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Świerku. Od 2008 pracuje w laboratorium CERN, początkowo jako fizyk zajmujący się poszukiwaniem nowych zjawisk w eksperymencie CMS, od 2021 jako popularyzator nauki zajmuje się komunikacją i tworzeniem materiałów audiowizualnych.
Co piszczy w ESERO?, to tytuł prelekcji wygłoszonej przez mgr Justyna Średzińska z Europejskiego Biura Edukacji Kosmicznej ESERO-Polska. Prelegentka omówiła działania podejmowane przez Europejską Agencję Kosmiczną w zakresie edukacji dzieci i młodzieży oraz przedstawiła wyzwania i projekty ESA dla nauczycieli i dzieci. Pokazała skąd czerpać inspirację do prowadzenia ciekawych lekcji i zaprezentowała Program Ambasadorski Edukacji Kosmicznej ESERO-Polska.
mgr Justyna Średzińska – Europejskie Biuro Edukacji Kosmicznej ESERO-Polska, Centrum Nauki Kopernik, fizyczka, ekspertka ds. naukowych ze specjalizacją astrofizyka, analogowa astronautka. Absolwentka Uniwersytetu w Białymstoku, specjalność fizyka teoretyczna. W latach 2013 – 2018 prowadziła badania z dziedziny astrofizyki w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika PAN. Członkini Polskiego Towarzystwa Astronomicznego oraz Stowarzyszenia Polskich Profesjonalistów Sektora Kosmicznego. W ramach ESERO-Polska organizuje konferencje, warsztaty, cykle spotkań dla nauczycieli i nauczycielek w Polsce. Przygotowuje materiały edukacyjne i prowadzi różnorodne aktywności rozwijające wiedzę z zakresu astronomii, astrofizyki i technologii kosmicznych oraz wyzwania Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) kierowane do dzieci i młodzieży.
Mgr inż. Tomasz Noga przedstawił uczestnikom konferencji wykład „Inspiracja i bezpośrednie doświadczenia w edukacji: od rakiety kosmicznej do modelarskiej”. Prowadzący omówił różne rodzaje rakiet, w tym orbitalne, suborbitalne i amatorskie. Podkreślił wartość programów edukacyjnych wykorzystujących rakiety do nauczania w naukach ścisłych, matematyce i inżynierii.
Wykład był inspirujący i dostarczył cennych informacji o wykorzystaniu rakiet w edukacji.
mgr inż. Tomasz Noga – absolwent University of Southampton. Posiada doświadczenie zawodowe z pracy w Europejskiej Agencji Kosmicznej oraz firmy Airbus Defence and Space. Od 2017 roku specjalista ds. badawczych w Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytucie Lotnictwa. Autor publikacji naukowych związanych z napędami kosmicznymi oraz rakietami suborbitalnymi. Członek Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych, wieloletni wiceprezes Stowarzyszenia Polskich Profesjonalistów Sektora Kosmicznego.
„Ziemia widziana z kosmosu” to tytuł prelekcji, który przedstawiła Jolanta Olejniczak. Edukatorka przedstawiła historię związaną z umieszczaniem kolejnych satelitów w przestrzeni okołoziemskiej, ich przeznaczenia oraz losów. Omówiła też historię eksploracji odległych rejonów Układu Słonecznego przez kolejno wystrzeliwane sondy kosmiczne.
mgr Jolanta Olejniczak Jolanta Olejniczak studia ukończyła na wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, uzyskując dyplom magistra astronomii. Przez wiele lat pracowała jako nauczyciel fizyki a także informatyki, uzupełniając wiedzę na podyplomowych studiach informatycznych na Politechnice Szczecińskiej (obecnie Uniwersytet Szczeciński). Podczas pracy z młodzieżą zajmowała się czynnie edukacją astronomiczną a jej uczniowie zajmowali czołowe miejsca w Wojewódzkim Konkursie na Referat z Astronomii i Astrofizyki a także byli nagradzani i wyróżniani podczas Ogólnopolskiego Młodzieżowego Seminarium Astronomicznego im. Prof. Roberta Głębockiego które odbywa się w Grudziądzu. W 2013 roku uczestniczyła w powstawaniu zachodniopomorskiej sieci współpracy i samokształcenia nauczycieli w zakresie edukacji astronomicznej przy ZCDN. Obecnie pracuje w Stargardzkim Centrum Nauki jako edukator astronomii. Jest aktywnym członkiem Polskiego Oddziału European Association for Astronomy Education (EAAE) oraz szczecińskiego oddziału PTMA.
Drugi dzień konferencji został zdominowany przez warsztaty: „Wykorzystanie różnych metod pracy na przykładzie edukacji kosmicznej”, które odbyły się w salach Powiatowego Centrum Edukacji w Brzesku.
Dwudziestu nauczycieli i edukatorów miało szansę rozwinąć swoje umiejętności i poszerzyć wiedzę na temat kosmosu oraz zapoznać się z różnymi metodami pracy na przykładzie wprowadzania tematyki kosmicznej na lekcjach z różnych przedmiotów oraz na różnych etapach edukacyjnych.
Warsztaty zostały podzielone na 2 sesje.
Sesja warsztatowa przedpołudniowa, w której wzięli udział wszyscy nauczyciele.
W tym cyklu znalazły się 2 warsztaty:
- Jak astrofizykę „widzi” niewidomy – jak mamy ich uczyć?
Tak jak względnie łatwo pokazać kosmos osobom widzącym tak zupełnie inaczej trzeba to robić dla niewidzących. Uwagę zwracać trzeba nawet na najprostsze rzeczy, które muszą być traktowane zupełnie inaczej. Poczujemy się tak jak niewidzący i sprawdzimy czy dobrze możemy wczuć się w ich sposób odbioru.
prof. dr hab. Robert Kamiński – Instytut Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie,
zawodowo fizyk teoretyk specjalizujący się w badaniach oddziaływań cząstek elementarnych.
- Szukając nowych światów
W ostatnich dekadach dowiedzieliśmy się o tysiącach planet krążących wokół innych gwiazd niż nasza. Mogą one gościć światy o bardzo różnych specyfikach – zbliżone do gazowych olbrzymów, zagadkowych lodowych światów, ale również takie potencjalnie podobne do naszej Ziemi. Ale jak znajduje się takie odległe globy? Skąd czerpie się na ich temat informacje? Spróbujemy znaleźć odpowiedź na te pytania, budując układ eksperymentalny z powszechnie dostępnych materiałów.
Olek Jasiak – starszy specjalista w Pracowni Edukacji i Komunikacji Naukowej Centrum Nauki Kopernik. Koordynator programu edukacji kosmicznej ESERO-Polska.
Sesja warsztatowa popołudniowa. Każdy nauczyciel wybierał 2 warsztaty, w których wziął udział.
- Jak trafić na Marsa?
12 kwietnia 1961 roku odbył się pierwszy lot kosmiczny człowieka. Od tego czasu nieustannie organizowane są załogowe misje kosmiczne, dzięki czemu w przestrzeni kosmicznej znalazło się już około 600 osób. Jak to więc możliwe, że jeszcze nigdy żaden człowiek nie stąpał po innej planecie niż Ziemia? Podczas warsztatów poszukamy odpowiedzi na pytanie na jakie trudności można natrafić organizując załogowy lot międzyplanetarny oraz poznamy wystrzałową zabawę polegającą na wysłaniu mini-rakietki w kierunku Marsa.
Aleksandra Kowalska– Koordynatorka programu Klub Młodego Odkrywcy w Małopolsce. Od 2017 roku zajmuje się popularyzacją astronomii i innych nauk przyrodniczych w Młodzieżowym Obserwatorium Astronomicznym w Niepołomicach.
- Świecące gwiazdy
Odkryj magię elektroniki i zabawy podczas wyjątkowych warsztatów, gdzie z ciastoliny przewodzącej prąd stworzysz własne świecące sklepienie i magiczne gwiazdki!
Poznasz tajniki ciastoliny przewodzącej prąd i nauczysz się z niej tworzyć. Zbudujesz obwód elektryczny, który rozświetli Twoją gwiazdkę. Wykorzystasz świecące diody LED, aby nadać gwiazdkom magiczny blask. Stworzysz własne, unikalne wzory.
Monika Satoła – nauczyciel biologii, fizyki, przyrody i chemii w Szkole Podstawowej nr 68 im. Jerzego Bińczyckiego w Krakowie, Ambasadorka Edukacji Kosmicznej ESERO Polska. Prowadzi blog Spiżarnia Kreatywności – Pani od Science.
- Niebo i Ziemia nocą – obserwacje astronomiczne
Zagadnienia poruszane na warsztatach:
- Sfera niebieska: Co widzimy na niebie w dzień a co w nocy? Czy każdego wieczoru, każdej nocy niebo widziane z Twojego miejsca zamieszkania jest takie samo?
- Co przeszkadza w obserwacji nieba? Zjawisko zanieczyszczenia światłem.
- Narzędzia do obserwacji nieba.
- Przygotowanie obserwacji. Co obserwować na początku?
- Poznajemy Księżyc.
- Zdjęcia Księżyca. Jak możemy je wykonać?
- Historia lotów na Księżyc. Co cechuje astronautę?
- A gdybyś Ty (Uczeń) chciał zostać astronautą. Zaplanuj swoją ścieżkę edukacji kosmicznej.
Małgorzata Dudek – Ambasador Edukacji Kosmicznej ESERO – Polska. Popularyzuje tematykę kosmiczną w obszarze edukacji STEAM, wspiera dzieci i młodzież w wyborze kariery w branży kosmicznej, organizuje i prowadzi spotkania warsztatowe, obserwacje astronomiczne, bierze udział w konferencjach edukacyjnych. Stara się, by uczniowie zdobywali wiedzę poprzez odkrywanie i dociekanie, duży nacisk kładzie na pracę w zespole. Uważa, że młodzież powinna aktywnie uczestniczyć w procesie tworzenia nauki i poznawać wszechświat na wiele sposobów.
- Metoda Pytań i Doświadczeń Fundacji Uniwersytet Dzieci, czyli jak kreatywnie poprowadzić każdą lekcję.
Czym jest Metoda Pytań i Doświadczeń?
Wypracowana przez Fundację i naukowców, metoda pracy z dziećmi oparta o naturalną ciekawość. Składa się z 5 kluczowych elementów: pomysł, plan, przebieg, wyciąganie wniosków, podsumowanie. Lekcje projektowane w oparciu o tą metodę uczą stawiania pytań, samodzielnego dochodzenia do wiedzy, rozwijają ciekawość i umożliwiają trening kompetencji społecznych.
Podczas warsztatów:
- rozumiemy istotę wzbudzania ciekawości w dzieciach w procesie poznawczym,
- dowiemy się, na czym polega proces badawczy,
- dowiemy się, jak zaprojektować lekcję według Metody Pytań i Doświadczeń.
Katarzyna Mróz – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w Szkole Podstawowej nr 106 w Krakowie, Ambasadorka Uniwersytetu Dzieci, trenerka Metody Pytań i Doświadczeń.
III edycja Ogólnopolskiej Konferencji EduSky „W obliczu eksploracji kosmosu” okazała się wielkim sukcesem. Konferencja wzbudziła duże zainteresowanie i uzyskała pozytywne opinie uczestników. Uczestnicy docenili wysoki poziom merytoryczny wykładów i warsztatów, a także możliwość spotkania z wybitnymi naukowcami i ekspertami.